Zmiana klimatu a normy ISO

2024-08-01

Nie wiem, czy zauważyliście, audytorzy pewnie tak – na początku roku wpadła poprawka do norm ISO (na pewno dotyczy 9001, 22301, 27001). Chodzi o dopisanie w pkt. 4.1, że „Organizacja powinna ustalić, czy zmiany klimatu jest istotną kwestią” dla niej oraz w pkt. 4.2 należy dopisać, że „(…) Istotnie zainteresowane strony mogą mieć wymagania związane ze zmianą klimatu” (dla ISO 27001, ale w pozostałych normach też mówimy o kontekście – podpowiedź z IN od Mariusz Głąb: dotyczy 31 norm).

Mamy teraz informację, iż Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło pracę nad nowelizacją ustawy „Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw”. Jednym z zapisów jest obowiązek dla miast liczących powyżej 20 tys. mieszkańców tworzenia miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (tzw. MPA, na ten moment to 217 miast w Polsce). Te plany mają uwzględniać aspekty zazieleniania miasta oraz zagospodarowania wód opadowych i roztopowych. Miasta, które jeszcze nie mają opracowanych planów adaptacji, będą zobowiązane do ich przygotowania i uchwalenia najpóźniej do 2 stycznia 2028 roku. Dla organizacji może mieć to duży wpływ, gdyż analiza kontekstu jest jedną z podstaw do określenia ich obszarów działań (kilka słów na temat planowanych zmian znajdziecie tutaj).

Miasto jako kontrahent, strona społeczna lub biznesowa jest niewątpliwie ważną organizacją, i warto zbadać jej potrzeby lub wymogi. W dalszym ciągu mamy jednak tendencję do przymykania oka, kiedy ktoś nas się pyta o wymogi środowiskowe lub zmiany klimatu (np. właśnie w ramach ISO 27001, czyli tych tematów wydawałoby się mniej 'środowiskowych’). Ale środowisko nie daje nam o sobie zapomnieć. Gwałtownie zmiany pogody, zdarzające się coraz częściej 'niespodziewane’ ulewy lub wichury mogę mieć duży wpływ na utrzymanie naszej ciągłości biznesowej, a także aspektów związanych z bezpieczeństwem informacji.

Jeśli miasto Was bezpośrednio nie poinformowało o swoich planach, wymaganiach lub zmianach, zainteresujcie się tym sami. Plany powinny być dostępne publicznie, zresztą już teraz wiele miast ma przygotowane takie dokumenty.

Edit 08/08/2024:

Podpowiedź za publikacją P. Michała Gluski (cytaty, dotyczą ISO 9001; do przemyślenia, czy po ich zweryfikowaniu można je zastosować w innych normach):

Kwestie ogólne warte rozważenia:

Czy organizacja ustaliła, czy zmiana klimatu jest istotną kwestią?
Czy ustalenie organizacji jest zgodne z obowiązującymi wymogami ustawowymi i regulacyjnymi, mającymi zastosowanie do jej wyrobów i usług?
Czy ustalenie organizacji jest zgodne z jej wymogami umownymi?

Kwestie wewnętrzne organizacji i zewnętrzne (otoczenie) do przeanalizowania:

Zmiany w wymogach ustawowych lub regulacyjnych, takich jak ograniczenia w stosowaniu niektórych materiałów, cykliczność wyrobu czy usługi, cykl życia produktu, pochodzenie produktu etc.,
Stosowanie materiałów biopochodnych, odnawialnych,
Potencjalny wpływ na wyroby / usługi / procesy systemu zarządzania jakością, poprzez zmiany określone w kontekście systemu zarządzania – zarówno jakością, jak i organizacją, np. konieczność zmniejszenia zużycia energii, zmniejszenia ilości odpadów, ponownego wykorzystania lub recyklingu materiałów,
W ramach działań podostawczych – wydłużony okres użytkowania wyrobu / efektów usługi,
Wymagania dotyczące mitygacji w kierunku produktów i usług neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla,
Kwestie wpływające na procesy i infrastrukturę, ze względu np. na energię,
Podatność firmy na dostarczanie swoich wyrobów i usług ze względu na częstsze burze, przepływy wody, pożary, susze, co może oznaczać niedobory w dostawach lub trudności w dystrybucji,
Niepewność związaną z ogólną wiedzą i kontrolą łańcucha dostaw w kwestiach związanych ze zmianami klimatycznymi,
Trendy rynkowe dotyczące zrównoważonego rozwoju wyrobów i usług oraz powiązane informacje i roszczenia,
Konkurencyjne wyroby i usługi o potencjalnie lepszej wydajności.

Przykłady audytu odpowiednich wymagań stron zainteresowanych dotyczących zmiany klimatu mogą obejmować:

Wymagania ustawowe i regulacyjne, środowiskowe lub dotyczące zmiany klimatu dla realizowanych wyrobów / świadczonych usług oraz te, które wpływają na zdolność organizacji do ich dostarczania,
Wymagania klientów dotyczące zmiany klimatu, zerowej emisji lub neutralności węglowej wyrobów lub w trakcie realizowanych procesów / usług,
Zasady i strategie firm macierzystych, jeśli organizacja działa w strukturach powiązanych kapitałowo (grupa, układ zbiorowy itp.),
Wymagania dotyczące informacji o wyrobach / usługach, w kwestiach związanych ze zmianą klimatu, w tym oświadczenia dotyczące wyrobów / usług i powiązane istniejące wymagania prawne, ustawowe i in.,
Zmiany kodeksów i norm branżowych związanych ze zmianą klimatu,
Umowy środowiskowe z grupami społecznymi lub organizacjami pozarządowymi,
Zezwolenia, licencje lub inne formy autoryzacji środowiskowej,
Wymagania związane ze zmianą klimatu w procesach takich jak pakowanie, produkcja, serwisowanie, logistyka i inne.

Odniesienia do pkt. normy ISO 9001:

4.3 / 4.4

Czy te istotne kwestie związane ze zmianą klimatu wpływają na zakres SZJ lub zmieniają stosowalność pewnych wymagań?
Czy istnieje potrzeba zmiany zakresu SZJ?

6.1

Czy organizacja rozważyła te kwestie związane ze zmianami klimatycznymi w celu określenia ryzyk i szans?
Czy te kwestie prowadzą do zmian w zakresie wsparcia, takiego jak infrastruktura, przyrządy do monitorowania i pomiaru, wiedza, komunikacja etc.?
Czy występują istotne zmiany w procesach operacyjnych, które to mają uwzględniać ryzyka i szanse ?
Czy są konieczne zmiany w tym, co należy monitorować i mierzyć?
Jakie ryzyka i możliwości należy uwzględnić w dalszych krokach cyklu PDCA przekładanego na działania systemowe?
Jakie działania są zaplanowane w odniesieniu do tych ryzyk i szans?

6.3

Czy potencjalne określone ryzyka i szanse lub zmiany zakresu oznaczają zmiany w systemie zarządzania jakością i jego procesach?
Czy działania, zaplanowane w odniesieniu do wpływu zmian klimatycznych na elementy systemowe w zarządzaniu jakością uwzględniają wszystkie elementy wymienione w 6.3 a) do d)?

7.1

Jeśli kwestie zmiany klimatu zostały uznane za istotne, to w jaki sposób wpływa to na zasoby w celu osiągnięcia zgodności wyrobów i usług?
W jaki sposób kwestie zmiany klimatu wpływają na środowisko w kontekście funkcjonowania procesów?
W jaki sposób organizacja ustala odpowiednie źródło wiedzy, na którym może opierać swoje decyzje, związane ze zmianami klimatycznymi przełożonymi na jakość wyrobów / usług / procesów ?

8.1

Jeśli kwestie związane ze zmianą klimatu zostały określone jako istotne i nie pociągają za sobą zmian w systemie zarządzania jakością czy w jego zakresie, to czy są już uwzględniane w ramach stosowanego systemu?

8.2

Czy organizacja dostarcza informacje dotyczące wyrobów i usług, związane ze zmianami klimatycznymi?
Jeśli istnieją jakiekolwiek roszczenia, dotyczące wyrobów i usług związanych ze zmianą klimatu, to czy organizacja wykazuje, że może je spełnić?
Czy organizacja ustala szczegółowe wymagania dotyczące działań awaryjnych wpływających na klimat, a związanych z określonymi ryzykami w dostarczaniu wyrobów i usług?
Czy organizacja bierze pod uwagę wymagania związane ze zmianą klimatu podczas określania lub przeglądania wymagań dotyczących wyrobów i usług?
Czy zmiany w wymaganiach dotyczących wyrobów i usług są dokumentowane i osoby zainteresowane są informowane?

8.3

Czy organizacja uwzględnia wymagania związane ze zmianą klimatu w projektowaniu i rozwoju wyrobów i usług?

8.4

Czy wymagania związane ze zmianą klimatu dla zewnętrznie dostarczanych wyrobów / usług / procesów, które organizacja musi nadzorować, obejmują rozważenie potencjalnego wpływu zewnętrznie dostarczanych procesów / wyrobów / usług na jej zdolność do spójnego spełniania wymagań klienta oraz obowiązujących ustaw i przepisów?
Jeśli tak, to co zostało określone przez organizację pod względem rodzaju i zakresu nadzoru oraz informacji dla zewnętrznych dostawców?

8.5

Czy kwestie związane ze zmianą klimatu wskazują na potrzebę konkretnego nadzoru produkcji i świadczenia usług? (np. unikalna identyfikacja i identyfikowalność produktów do zrównoważonych źródeł surowców / wyznaczanie kompetentnych osób, w tym wymaganych kwalifikacji / działania po dostarczeniu, takie jak recykling i ostateczna utylizacja itp.)

9.1 / 9.2 / 9.3

Czy / jak istotne kwestie związane ze zmianą klimatu, generują szczególne potrzeby w zakresie monitorowania i pomiaru?
Jak organizacja zapewnia wiarygodność źródeł informacji i danych wykorzystywanych w analizie zmian klimatycznych i ich przełożenia na system zarządzania jakością?
Jak organizacja monitoruje i mierzy wpływ Amd 1:2024-02 na organizację, oraz wyniki wprowadzonych zmian, jeśli takowe okazały się potrzebne?
Czy kwestie dotyczące zmian klimatycznych generują implikacje dla monitorowania i mierzenia satysfakcji klienta lub potrzeby zmian w programie audytów wewnętrznych?
Czy dane wejściowe do przeglądu zarządzania jakością uwzględniają zmiany wprowadzone poprzez AMd 1:2024-02 i ich oddziaływanie na kontekst? ,
Czy wyniki przeglądu zarządzania obejmują decyzje powiązane z treścią i założeniami Amd 1:2024-02, w tym decyzje nt. możliwości ulepszeń?

Te propozycje zostały zawarte zostały w ISO 9001 Auditing Practices Group – Guidance on: Auditing Climate Change issues in ISO 9001, jak widać ta grupa robocza pracuje trochę sprawniej 😉.

Niestety nie znalazłem nic tak oficjalnego jak dla ISO 9001, a dotyczącego normy 27001 – tu musimy sobie radzić sami. Na jednym z blogów znalazłem takie podpowiedzi, możecie się tutaj z nimi zapoznać.

Grzegorz Pająk (fot. – freerangestock.com)